Interpellatie van mevrouw Vanessa Rigodanzo (PS): gezondheidscrisis en intrafamiliaal geweld
Geachte burgemeester, dames en heren schepenen,
Geachte collega's,
De gezondheidscrisis heeft een rechtstreekse impact op intrafamiliaal geweld. Verscheidene bevoegdheidsniveaus hebben heel wat maatregelen genomen:
- versterking van de diensten waar slachtoffers een luisterend oor vinden;
- opzetten van voorlichtingscampagnes waarin alle noodnummers en hulplijnen worden gecentraliseerd (sos Viol, huiselijk geweld, sos Enfants, ...);
-
opening van een hotel om slachtoffers op te vangen en de verzadigde opvangcentra te ontlasten;
- sensibilisering van de politiediensten via een operationele richtlijn om de waakzaamheid te verhogen,
- waarschuwingssysteem via apotheken
- (…)
Vandaar dat ik de volgende vragen heb:
- Heeft de gemeente sinds het begin van de gezondheidscrisis specifieke maatregelen genomen om hulp te verlenen aan slachtoffers van intrafamiliaal geweld of om die hulp te versterken?
- Bestaat er een cel (bij het OCMW, de preventiedienst, ....) die zich met dit soort problemen bezighoudt en die de slachtoffers kan informeren en begeleiden bij de verschillende stappen die ze kunnen ondernemen om zichzelf te beschermen (huisvesting, sociale bijstand, informatie over hun rechten enz.)?
Ik dank u voor uw antwoorden.
Vanessa Rigodanzo
Gemeenteraadslid voor PS
- Antwoord van mevrouw Jeannine Crucifix, schepen:
Dank u voor uw vraag.
Het klopt dat intrafamiliaal geweld vandaag voorkomt, maar we moeten erkennen dat het altijd heeft bestaan. De antwoorden die onze democratische staat in het leven heeft geroepen, zijn zeker doeltreffend, maar zijn misschien niet consequent genoeg en kunnen niet meteen aan een dringende vraag voldoen. Daarom moeten de verschillende diensten van de gemeente Oudergem verplicht multidisciplinair werken, elk met hun eigen bevoegdheden en instrumenten, maar ook met de diensten die door de Franse Gemeenschapscommissie, de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie en de Franse Gemeenschap (SAJ-SPJ) worden gefinancierd. Die samenwerking verloopt momenteel geheel natuurlijk in onze gemeente om de hulpvragen van personen die omwille van hun gezinssituatie kwetsbaar zijn, zo goed mogelijk te begeleiden.
Wanneer de situatie erg gevaarlijk is, wordt de persoon begeleid naar het hotel van de Stad Brussel, dat door de Franse Gemeenschapscommissie wordt gefinancierd. Deze opvang zou normaal gezien in juni 2020 aflopen, maar werd verlengd tot maart 2021.
- Antwoord van de heer Didier Molders, schepen:
De maatschappelijk werker van de dienst voor Maatschappelijk Welzijn, gevestigd in de lokalen van het Preventiehuis, naast de bemiddelingsdienst en de gemeenschapswachten, en de straathoekwerkers die gevestigd zijn in de lokalen van Lambin werken samen. Alle straathoek- en animatieteams die in nauw contact staan met de bevolking, en in dit geval met een jong publiek, geven gevallen van intrafamiliale conflicten door. De betrokken jongeren (minderjarigen of volwassenen) worden begeleid door een referentiebegeleider die hen helpt bij de stappen die ze kunnen ondernemen wanneer ze bijvoorbeeld het huis moeten verlaten, of wanneer zich incidenten voordoen binnen het gezin. Er wordt een hecht sociaal netwerk uitgebouwd via workshops waar verschillende generaties samenkomen, via gerichte ontmoetingen of met partners zoals Infor Jeunes, dat ter plaatse is gevestigd.
- Antwoord van mevrouw Jeannine Crucifix, schepen:
De interacties gebeuren op een natuurlijke manier en zo snel mogelijk.
Maar we moeten ons ervan bewust zijn dat de meeste mensen die hulp komen vragen altijd in grote nood verkeren, zich alleen voelen, geen houvast en geen gevoel van eigenwaarde meer hebben om zomaar te beslissen alles achter te laten.
Goed kunnen luisteren is voor een maatschappelijk werker een must, om het juiste advies te kunnen geven zodat de persoon zijn of haar leven niet in gevaar brengt (telefonisch contact met de familie als dat mogelijk is, contact houden met de buitenwereld en proberen een geestelijke gezondheidsdienst te vinden om de persoon te laten begeleiden).
Geestelijke gezondheid staat momenteel als prioriteit ingeschreven in het Brusselse post-COVID relanceplan.
Aan deze kant van Brussel was er geen enkele plaats waar mensen in psychische en mentale nood, zowel jongeren als ouderen, vrij en zonder afspraak konden worden opgevangen.
De vzw "Le GRES" heeft een project opgestart voor de opzet van een "sociale ontmoetingsplek" met het oog op een opvang tussen thuisopvolging en opvolging in een dienst voor geestelijke gezondheidszorg of een dagcentrum. De gemeente Oudergem heeft via de Grondregie een benedenverdieping aangeboden in de Waverstesteenweg 1085, een ruimte die zeer goed gelegen is om burgers die in grote nood verkeren op te vangen. Deze dienst biedt geen therapie aan, maar is een ontmoetingsplek, een plaats waar mensen die leven met zowel mentaal als fysiek geweld tot rust kunnen komen.
- Antwoord van de heer Jean-Claude Vitoux, voorzitter van het OCMW:
Het OCMW begeleidt zoals altijd verscheidene personen. Ik kan u meedelen dat van maart tot november 2020 geen enkele aanvraag in verband met intrafamiliaal geweld is binnengekomen, maar bepaalde geweldsituaties werden eerder al opgevolgd en zijn nog steeds aan de gang. Er zijn onlangs een paar nieuwe aanvragen bijgekomen.
De aanvragers worden van nabij opgevolgd en kunnen rekenen op een luisterend oor, informatie, financiële steun, persoonlijke gesprekken en doorverwijzing indien nodig.
Er is geen specifieke cel binnen de sociale dienst, maar alle maatschappelijk werkers zijn bevoegd en opgeleid om met dit probleem om te gaan.
Deze problematiek wordt ook transversaal aangepakt samen met gezinsplanning, de centra voor huiselijk geweld, de ziekenhuizen en diensten voor geestelijke gezondheidszorg.
- Antwoord van mevrouw Lieve Jorens, schepen:
Ik geef jullie hierbij de informatie in verband met de postercampagne en de werkgroep:
Voor veel slachtoffers van huiselijk geweld betekende de volledige lockdown als gevolg van de COVID-19 pandemie in het voorjaar van 2020, die ieders bewegingsvrijheid beperkte tot het strikt noodzakelijke, dat zij plotseling "opgesloten" zaten bij hun agressor en geen beroep meer konden doen op hun gebruikelijke beschermingsnetwerk. Zij konden niet langer een "reden" opgeven om het huis te verlaten om hulp of medische verzorging te zoeken of een klacht in te dienen.
Daarom heeft de gemeente Oudergem in deze periode extra steun verleend aan de regionale communicatiecampagne die tot doel had noodnummers en hulplijnen (per telefoon, e-mail, chat, enz.) voor huiselijk geweld te verspreiden en bekend te maken. Daartoe werden affiches verspreid bij alle apotheken en huisartsen in de gemeente, aangezien het deze plaatsen zijn waar de mensen zich ondanks de lockdown soms toe wenden. Veel apothekers en artsen verspreidden de informatie via hun etalages, balies, wachtkamers, enz.
Minder gerelateerd aan de tijdelijke situatie van COVID-19 maar op structureel niveau, had de gemeente reeds op 20 februari 2020 een motie goedgekeurd tegen geweld en discriminatie tegen vrouwen en voor de erkenning van vrouwenmoorden. In november 2020 heeft de gemeenteraad ingestemd met de oprichting van een werkgroep voor gendergelijkheid, een werkgroep waarin de kwestie van geweld binnen het gezin een belangrijke plaats zal innemen. De werkgroep wordt momenteel opgericht en zal spoedig operationeel zijn zodra er weer fysieke vergaderingen mogelijk zijn.
Daarom heeft de gemeente Oudergem in deze periode extra steun verleend aan de regionale communicatiecampagne die tot doel had noodnummers en hulplijnen (per telefoon, e-mail, chat, enz.) voor huiselijk geweld te verspreiden en bekend te maken. Daartoe werden affiches verspreid bij alle apotheken en huisartsen in de gemeente, aangezien het deze plaatsen zijn waar de mensen zich ondanks de lockdown soms toe wenden. Veel apothekers en artsen verspreidden de informatie via hun etalages, balies, wachtkamers, enz.
Minder gerelateerd aan de tijdelijke situatie van COVID-19 maar op structureel niveau, had de gemeente reeds op 20 februari 2020 een motie goedgekeurd tegen geweld en discriminatie tegen vrouwen en voor de erkenning van vrouwenmoorden. In november 2020 heeft de gemeenteraad ingestemd met de oprichting van een werkgroep voor gendergelijkheid, een werkgroep waarin de kwestie van geweld binnen het gezin een belangrijke plaats zal innemen. De werkgroep wordt momenteel opgericht en zal spoedig operationeel zijn zodra er weer fysieke vergaderingen mogelijk zijn.
- Antwoord van de heer Didier Gosuin, burgemeester:
Wat de geconsolideerde cijfers betreft, die zijn de laatste 5 jaar (van 2015 tot 2019) in onze gemeente stabiel gebleven. Het is duidelijk dat er een probleem is, zonder dat we daar echter een cijfer op kunnen plakken. Alle cijfers zijn online beschikbaar op de website van de federale politie (http://www.stat.policefederale.be/assets/pdf/crimestat/gemeente/nl/rapport_2019_trim4_gem_Oudergem_nl.pdf).
Tijdens de gezondheidscrisis fluctueerde het aantal processen-verbaal in verband met partnergeweld van de ene maand tot de andere, met een stijging in maart en een forse daling in april/mei/juni. In de zomer was er een lichte opflakkering van het aantal klachten, waarna hun aantal weer afnam. Wanneer we de balans van 2020 opmaken, zouden we tussen 2019 en 2020 een daling van het totale aantal klachten moeten zien.
Wat meldingen en vragen om interventie betreft, stelden we een forse toename van het aantal oproepen aan onze diensten vast. Er is geen algemene verklaring voor deze trend. Niettemin kunnen we een toename optekenen van het aantal oproepen van buren die zich zorgen maken over eventueel geweld, met name vanwege de berichtgeving in de media over de risico's van partnergeweld tijdens de lockdown. We stellen ook vast dat er meerdere oproepen zijn voor eenzelfde woning. Niet voor alle interventieaanvragen wordt een proces-verbaal opgesteld. Het kan gaan om luide ruzies, nachtlawaai, overlast, generatieconflicten,... Een toename van het aantal oproepen betekent niet noodzakelijk een toename van het aantal processen-verbaal.
Onze diensten reageerden op incidenten door een patrouille te sturen naar vrijwel alle vragen om interventie.
Een behoorlijk aantal gevallen van partnergeweld worden regelmatig gemeld bij de politie en komen bij de verschillende parketten terecht. De reacties van de justitiële en politiële autoriteiten op dit soort situaties tonen aan hoeveel belang ze aan deze problematiek hechten en moeten de bevolking aanzetten om meer wederzijds respect te tonen voor de fysieke en psychische integriteit van de partner.
In 2020 zijn er twee omzendbrieven van het College van procureurs-generaal over partnergeweld verschenen. Deze teksten met richtlijnen, die sinds 1 januari 2021 van kracht zijn, zijn een aanvulling op de bestaande maatregelen en instrumenten in dit domein en versterken ze.
De eerste tekst voorziet in een mechanisme dat de betrokken politieagenten in staat stelt om de situatie in de juiste context te plaatsen en te objectiveren, zodat het parket het probleem beter kan beoordelen en situaties met een hoog risico op recidive en/of escalatie kan opsporen. Op die manier kunnen meer adequate maatregelen worden genomen en kunnen deze risico's ook worden ingeperkt.
De tweede tekst ligt in het verlengde van de eerste. Binnen maximaal twee maanden neemt de politie opnieuw contact op met het slachtoffer. De verzamelde informatie zal nuttig zijn om de evolutie van de situatie te beoordelen en deze manier van werken toont het slachtoffer dat politie en hulpdiensten te allen tijde beschikbaar blijven.
- Eerste contact: Slachtoffer - Politie
Er zijn twee scenario's voor onze diensten om in contact te komen met een slachtoffer van intrafamiliaal geweld:
- Ofwel begeven onze diensten zich naar de plaats van de feiten;
- Ofwel meldt het slachtoffer zich in een van onze commissariaten om aangifte te doen.
Onze eerstelijnsdiensten bieden een geïntegreerde opvang van het slachtoffer en regelen enerzijds alles wat te maken heeft met het gerechtelijke aspect (onderzoek van de feiten) en bieden anderzijds slachtofferhulp (psychologische bijstand).
- Tweede contact: Slachtoffer - Slachtofferhulp
Deze dienst is bedoeld voor slachtoffers, ook slachtoffers van huiselijk geweld, maar ook voor hun naasten en getuigen van gewelddaden en/of traumatische gebeurtenissen.
Deze dienst biedt hulp op korte termijn (psychologische ondersteuning, administratieve bijstand enz.).
Tot slot heeft onze Politiezone twee politieambtenaren aangeduid als referentiepersonen voor intrafamiliaal geweld.
