Ben je net aangekomen in België en op zoek naar een verblijf? Om onaangename verrassingen en elk risico op misbruik te voorkomen, is het belangrijk enkele aanbevelingen op te volgen.

Het verschil tussen crisisopvang en duurzame huisvesting

In België verloopt de huisvestingssteun voor mensen op de vlucht uit Oekraïne in twee fasen: een eventuele crisisopvang en in een later stadium een meer duurzame huisvesting.

Crisisopvang: na je inschrijving in het registratiecentrum in Brussel kan Fedasil je door naar een tijdelijk verblijf verwijzen. Je kan ofwel terecht in een collectieve opvangvoorziening (waar meerdere gezinnen samen verblijven) ofwel bij een gastgezin, dat zijn Belgische burgers die uit solidariteit onderdak of een kamer ter beschikking hebben gesteld.

Duurzame huisvesting: De regionale overheidsdiensten in Brussel, Wallonië en Vlaanderen organiseren zich samen met de steden en gemeenten om in duurzame huisvesting te voorzien voor de mensen die daar nood aan hebben. Zo gebruiken ze leegstaande woningen, kantoorgebouwen die een nieuwe bestemming kunnen krijgen, andere individuele of collectieve woongebouwen en zelfs andere alternatieve oplossingen (het Vlaamse Gewest heeft bijvoorbeeld twee prefab-woondorpen opgericht).

Hoe vind je duurzame huisvesting?

Voordat je met je zoektocht begint, ga je naar het registratiecentrum op de Heizel in Brussel. Hierdoor kan je een tijdelijk beschermingsstatuut krijgen waardoor je later gemakkelijker  werk en een woning kan vinden. Ter plaatse krijg je meer informatie over wat je precies moet doen.

Zodra je bent geregistreerd, kan je natuurlijk zelf op zoek gaan naar een woning op de Belgische huurmarkt. Uiteraard is dat niet altijd gemakkelijk, vooral door de taalbarrière. Daarom heeft de Belgische overheid initiatieven uitgewerkt om je te helpen bij je zoektocht naar woonst.

In België is duurzame huisvesting een bevoegdheid van de drie gewesten. De aanpak kan enigszins verschillen, maar over het algemeen is, naast het Gewest, de gemeentelijke coördinator in elke gemeente het belangrijkste aanspreekpunt voor het vinden van duurzame huisvesting, en dat zowel in Wallonië, Vlaanderen als Brussel.

Je bent op zoek naar huisvesting in het Waals Gewest:

Het Waals Gewest heeft een lijst gemaakt van de beschikbare collectieve en particuliere opvangvoorzieningen. Het kan gaan om gebouwen van religieuze gemeenschappen, woningen die eigendom zijn van de provincie, stad of gemeente, vakantiecentra, sportcentra van ADEPS, gebouwen van de federale Regie der Gebouwen en van de Waalse Overheidsdienst, militaire gebouwen of gebouwen voor de opvang van asielzoekers enz.

Momenteel wordt een informaticaplatform voor de huisvesting in die voorzieningen ontwikkeld, het platform zal vanaf 1 september online staan. In afwachting daarvan kunnen particulieren die opvangplaatsen voorstellen hun aanbod invoeren op het Plate-forme Solidarité Ukraine (wallonie.be). U kunt ook een aanvraagformulier voor huisvesting invullen als u op het platform geen passende aanbiedingen vindt.

Je kan ook contact opnemen met een gemeentelijke coördinator die je bij je zoektocht kan helpen. 

Voor meer informatie over de beschikbare hulp in Wallonië, zie: https://www.wallonie.be/fr/ukraine/je-suis-un-refugie-ukrainien 

Je bent op zoek naar huisvesting in het Vlaams Gewest:

De gemeentes in Vlaanderen zoeken zo veel mogelijk huisvestingsplaatsen waar mensen op de vlucht uit Oekraïne kunnen blijven zolang ze ‘tijdelijk beschermd’ zijn. Dat kan een plaats zijn die ter beschikking wordt gesteld door private personen, organisaties of de gemeente zelf. Er zijn ook plaatsen in hotels, pensions, vakantiewoningen en assistentiewoningen. Huisvestingsplaatsen kunnen individueel (per gezin) of collectief zijn (meerdere gezinnen in hetzelfde gebouw, maar elk met een eigen ruimte).

Verbleef je tijdelijk bij familie, vrienden of kennissen of op een andere opvangplaats waar je niet langer kan blijven? Dan probeert de coördinator van de gemeente voor jou een meer duurzame huisvestingsplaats te vinden. Neem hiervoor contact op met je gemeente. Heeft de gemeente zelf geen plaatsen meer beschikbaar, dan zal de coördinator contact opnemen met andere gemeenten.

Opgelet: vertrek niet op je tijdelijke opvangplaats zonder dat je weet waar je daarna kan verblijven. Ga eerst naar de gemeente.

Als er voor jou een plaats voor langer verblijf is gevonden, zal je – afhankelijk van je inkomsten – huur of een kleine vergoeding moeten betalen. De gemeente of de eigenaar van de kamer of woning waar je gaat wonen, maakt hiervoor met jou een contract op, dat je ook in je eigen taal kan lezen.

Goed om weten: voor mensen met het statuut ‘tijdelijke bescherming’ zijn er speciale huurcontracten. Die contracten gelden voor minstens 3 maanden en kunnen telkens met 3 maand verlengd worden. Wil je sneller weg? Dan kan je die huurovereenkomst opzeggen zonder opzeggingstermijn en zonder dat je een vergoeding moet betalen.

Meer informatie over wonen en leven in Vlaanderen vind je op https://www.vlaanderen.be/vlaanderen-helpt-oekraine/meertalige-communicatie.

Je bent op zoek naar huisvesting in Brussel:

Sinds maart van dit jaar vangt het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Oekraïense vluchtelingen op. De laatste jaren is hier een traditie van gastvrijheid ontstaan en ook nu weer stonden de Brusselaars paraat om vluchtelingen op te vangen. Geleidelijk hebben de gemeenten en het gewest die gastvrijheid ondersteund en oplossingen bedacht.

Als je geen woning kan vinden, kan je contact opnemen met de gemeente waar je wil wonen; de coördinator of het Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW) kunnen je dan helpen bij je zoektocht.

Het gewest zelf creëert meer dan 3.600 opvangplaatsen dankzij een samenwerking met de vastgoedsector en met hotels. Elke gemeente (https://www.helpukraine.brussels/nl#lokale-overheden) beschikt over een contactpersoon voor haar gastgezinnen en zoekt nieuwe oplossingen voor opvang. De gemeente organiseert de ontmoeting tussen de burger die een opvangplaats aanbiedt en de persoon die onderdak zoekt.

Net als in de andere gewesten steunen de lokale overheden de Belgische burgers die helpen bij de opvang van mensen uit Oekraïne. Meer informatie hierover vind je op https://www.helpukraine.brussels/nl/news/kader-te-bieden-voor-het-betrekken-van-dergelijke-woningen

Alle informatie over de opvang van Oekraïense vluchtelingen is te vinden op: https://www.helpukraine.brussels/nl#introduction 

Ben je zelf op zoek naar woonst? Waar moet je op letten?

Ook al verloopt het huren van een woning in België over het algemeen zeer correct, toch kan het gebeuren dat kwaadwillende mensen misbruik maken van mensen in een kwetsbare situatie om hen op te lichten, te bedriegen of te misbruiken. De volgende zaken zijn belangrijk om te weten als je een woning zoekt.

De criteria voor duurzame huisvesting

De woning die je huurt moet voldoen aan een aantal gezondheids- en veiligheidscriteria:

• De criteria in het Waals gewest: https://www.wallonie.be/sites/default/files/inline-files/conditions%20accueil%20logement-v1.pdf  
• De criteria in het Vlaams gewest: https://www.wonenvlaanderen.be/Versoepeling%20van%20de%20woningkwaliteitsvereisten
• In het Brussels gewest: Homegrade_broNL_TeHuurWoningen.pdf

Een huurovereenkomst/contract waarin de rechten en plichten van de verhuurder en van de huurder zijn vastgelegd, moet altijd door beide partijen worden ondertekend.

Op de privémarkt is het normaal dat de verhuurder een huurwaarborg vraagt, maar die mag niet meer bedragen dan 3 maanden huur.

Voordat je de woning betrekt, moet er een plaatsbeschrijving van de woning worden opgemaakt die wordt ondertekend door beide partijen, zodat jullie het eens zijn over de oorspronkelijke staat van de woning. Aan het einde van de huurperiode zal de woning in zijn oorspronkelijke staat moeten worden teruggegeven. Je mag tijdens de huurperiode dus geen werkzaamheden uitvoeren zonder toestemming van de eigenaar.

Onaanvaardbaar gedrag

De verhuurder heeft niet alle rechten. Hoewel misbruik zelden voorkomt, is volgend gedrag onaanvaardbaar en moet het worden gemeld bij de politie en/of de gemeentelijke coördinator:

• Administratief: je identiteitspapieren in beslag nemen of dreigen ze af te nemen of je terug te sturen naar je land.
• Financieel: je zonder verwarming, water of elektriciteit laten zitten
• Verbaal: beledigen, bedreigen
• Fysiek: slaan, duwen
• Seksueel: dwingen tot seks
• Psychologisch: bedreigen, opsluiten, je verhinderen om te studeren of te werken, vernederen en kleineren
• Uitbuiting

Nuttige link: I am being exploited - Ukraine (info-ukraine.be)

Wat moet ik doen als ik misbruik door mijn gastheer/huisbaas vaststel?

• In geval van misbruik door de gastheer/huisbaas wordt de bewoner geadviseerd contact op te nemen met de gemeentelijk coördinator.
• Je hebt ook het recht om de hulpdiensten te bellen in een levensbedreigende situatie (112) en om contact op te nemen met de politie (101) in geval van gevaar of om klacht neer te leggen.
• Vraag om bewijzen van het misbruik en bewaar die: medische attesten, pv's van de politie,  getuigenissen, foto's, e-mails, sms'jes, opnames enz.